De derde maandag van het nieuwe jaar heet traditioneel Blue Monday, de meest deprimerende dag van het jaar. Het is overigens niet waar, maar bedacht door een slimme marketingafdeling. Net als het plastic sigarettenfilter, dat geen gezondheidseffect voor de roker sorteert maar wel een enorme milieuschade berokkent.

Om dat te onderstrepen nemen opruiminitiatieven en plandelaars deze Blauwe Maandag letterlijk en binden ze op 20 januari de strijd aan met absolute nummer 1 onder het zwerfafval: de sigarettenpeuk. Met deze ludieke actie voor een bloedserieus probleem nodigt opruimheld Plandelman iedereen uit een mini-crime scene te markeren met blauw stoepkrijt. Uitaard kunnen ook vapes, wegwerpaanstekkers en sigarettenpakjes worden betrapt.

Zelf ga ik natuurlijk ook met krijt in de weer. Op maandagochtend 20 januari samen met een Utrechtse VWO-klas en later in de middag in AFAS Theater Leusden met de daar aanwezige pathologen, longartsen en andere bezorgde medici op het symposium De Kracht van de Witte Jas, georganiseerd door het platvorm #vapenjouwkeuze en met nicotine-bestrijders als Wanda de Kanter, Danielle Cohen, Frank Borm en Bénédicte Ficq als sprekers.

De Plandelman is daar van de partij met collega-zwerfafvalactivisten van het Plastic Peuken Collectief zoals Ivo ‘Zwerfie Rotterdam’ Rodermans, Maarten ‘de Lekjutter’ Kerkhof, Bianca ‘SchoonMoeder van het Westland’ Tiegelaar en Karl Beerenfenger van Fair Resource Foundation.

Iedereen kan meedoen
Ook als je niet bij een opruimgroep bent aangesloten, kun je meedoen en het verschil maken. Je hebt eigenlijk alleen een (blauw) krijtje nodig. Door daarmee de crime scene -bij je voordeur, de stoep of de bushalte- te omcirkelen, maak je het hardnekkige probleem extra goed zichtbaar. Helemaal als je daar op social media ook de hashtag #straatblauw en #bluemonday bij gebruikt. Je maakt dan kans op exclusieve merchandise: PeukenPakkers, PeukenPockets of een van die felbegeerde P-shirts.

Bekijk de crime scenes
Plandelman startte onlangs met een aantal andere opgeruimde types en op social media én in de buitenlucht de ludieke streetartcampagne #straatblauw, waarbij elke aangetroffen peuk met blauw krijt wordt omcirkeld om zo het plaats delict te markeren. Het veroorzaken van zwerfafval is een overtreding. Op www.instagram.com/plandelman worden de meest bijzondere mini-crime scenes verzameld.

Oneindige, onzichtbare milieuramp
In Nederland worden elk jaar bijna 10 miljard sigaretten verkocht. Naar schatting belanden twee op de drie peuken niet in de asbak, maar op straat, in de natuur of in het water. Ze zijn klein maar absoluut niet fijn en al helemaal niet onschuldig. Bijna alle sigarettenfilters zijn gemaakt van celluloseacetaat, een kunststof die uit elkaar valt in vervuilende microplastics. Daarnaast lekt een peuk enorme hoeveelheden toxische stoffen die het bodem- en waterleven verstoren. De sigarettenfilter is, in aantal, de grootste vorm van plasticvervuiling wereldwijd. Uit onderzoek van CE Delft blijkt dat één enkele peuk tot 1000 liter water kan verontreinigen. Dagelijks belandt er een vrachtwagenlading vol peuken op de Nederlandse straat en in de natuur.